مراحل روش PQRST
o این روش که براساس حروف اول مراحل پنجگانه آن نام گذاری شده است، دارای مراحل زیر است:مرحله پیشخوانیPreview
o اولین گام برای مطالعه یک کتاب درسی بررسی مقدماتی (مطالعه اجمالی) آن است، در این مرحله، مطالب یک فصل برای دستیابی به یک دیدکلی درباره موضوعات و بخشهای اصلی آن پیشخوانی میشود.o پیشخوانی موجب درک بیشتر مطالب میشود چون، طی مطالعه اجمالی و آگاهی کلی فرد از موضوع مورد مطالعه، اجزاء کتاب و ارتباط آن با یکدیگر در نظر خوانندهی آن مفهوم بهتری پیدا میکند.
o مرحله پیشخوانی شامل: خواندن عنوان فصل، خواندن سطحی مطالب یک فصل، تمرکز و توجه روی عناوین بخشهای اصلی و فرعی کتاب، نگاهگذار به تصاویر و مثالها به ویژه خواندن دقیق بخش خلاصه آخر فصل است.
مرحله طرح سوال Question
o پس از خاتمه مطالعه اجمالی یک بخش، در این مرحله تعدادی از عناوین اصلی و فرعی، قسمتهای مورد مطالعه به سوال تبدیل میشود.o در با در نظر گرفتن این مسأله که طرح سوال از محتوای درسی، حس کنجکاوی و انگیزه یادگیری را در خواننده کتاب افزایش میدهد، این امر باعث افزایش دقت و تمرکز فکری و در نتیجه سرعت و سهولت یادگیری میشود.
o عقیدهی روان شناسان، عامل کنجکاوی موجب افزایش اشتهای ذهن برای یادگیری بیشتر میشود و در نتیجه چنانچه اطلاعات حاصله ناشی از پرسشهای معینی باشد، به راحتی ترکیب میشود و بیش تر در حافظه باقی میماند.
مرحله خواندن Reading
o پس از مطالعه اجمالی و طرح سوالات برانگیزنده از عناوین کتاب درسی، قدم بعدی خواندن عمیق و دقیق محتوای درسی برای درک و فهم صحیح آن است.o در این مرحله خواننده کتاب باید تلاش کند تا درباره آن چه که می خواند فکر کند و آن را با آموختههای قبلی خود مرتبط سازد.
مرحله به خود پس دادن Self-Recitation
o پس از خواندن دقیق مطالب، باید تلاش کرد تا ایدههای اصلی محتوای مورد مطالعه بدون مراجعه به کتاب و از حفظ یادآوری شود.o برای این کار یادگیرنده میتواند مطالب را ( با صدای بلند یا آهسته) به خود بازپس دهد.
o باید تلاش کرد تا به پرسشهای مطرح شده در مرحله سوم پاسخ داده شود و در صورت عدم امکان پاسخیابی برای آنها بازگشت مجدد به متن اصلی و تکرار خواندن ضروری است.
در صورتی که قادر به بازگو کردن مطالب مطالعه شده در قالب کلمات و عبارات خود باشیم، میتوانیم ادعا کنیم که آن مطالب را خوب یاد گرفتهایم.
o با استفاده از تکنیک به خود پس دادن، فاصلههای خالی اطلاعات و خلاء یادگیری افراد آشکار میشود، و زمینه را برای سازماندهی مجدد مطالب در ذهن فراهم میسازد.
o به خود پس دادن، مرحله مرور و تکرار فعالانه مطالب درسی است که اگر آن را به کار نبریم، فراگیری فعال نداریم و علیرغم تلاش و صرف وقت برای خواندن، در هنگام یادآوری مطالب به ویژه زمان امتحانات با مشکل مواجه میشویم.
o تکنیک به خود پس دادن یکی از اصول اولیه تثبیت اطلاعات در حافظه است و باید زمان زیادی صرف مطالعه و از حفظ گفتن درس نمائیم.
مرحله آزمون Test
o پس از پایان مراحل چهارگانه در یادگیری محتوای درسی، میتوان میزان یادگیریهای تحقیق یافته خود را ارزیابی کرد.o در این مرحله درمییابیم که تا چه اندازه مطالب را خوب و عمیق آموختهایم و کدام قسمتها را خوب نیاموختهایم تا به مطالعه جبرانی بپردازیم.
o درج سئوالات و تمرینات در پایان فصول کتاب به این منظور است که فرد در پایان مطالعه پس از ارزیابی خود، در صورت نیاز مراحل قبلی را مجدداً ارزیابی کند.
نکته مهم
*یکی از دلایل بروز اضطراب امتحان عدم رعایت قواعد مراحل چهارم و پنجم است. یعنی چون فراگیرنده، مطالب مطالعه شده را در ذهن خود سازماندهی نکرده و میزان تسلط خود بر محتوای درسی را نمیداند. در نتیجه احساس اضطراب استرس و نگرانی میکند.
*نظر به سودمندی و کارآیی روش فوق به دانشجویان عزیز توصیه میشود اصول و مراحل این روش را در مطالعات درسی خود به کار گیرند.
*استفاده از این روش در افزایش بازده یادگیری تأثیری قطعی دارد. اما مستلزم تمرین و تکرار است، و به صبر و حوصله و اراده قوی نیازمند است.